Trzecia i ostatnia powieść historyczna będąca częścią Trylogii, napisanej dla pokrzepienia serc przez Henryka Sienkiewicza. Akcja ksiązki dzieje się głównie na Kresach i przedstawia wydarzenia historyczne z lat 1668–1673 (okres wojen z Turcją za panowania króla Michała Wiśniowieckiego). Główny bohater – Jerzy Michał Wołodyjowski – nazywany „Małym Rycerzem”, jest człowiekiem oddanym Polsce i swojej rodzinie, pułkownikiem i dowódcą o najwyższym morale, niesplamionym zdradą. Po licznych perypetiach, walkach z tureckim najeźdźcą, osobistych kłopotach (m.in. lęk o porwaną przez Azję Tuchajbejowicza ukochaną Baśkę), ginie samobójczą śmiercią, broniąc ważnej twierdzy – Kamieńca Podolskiego.
W 1969 roku powieść Pan Wołodyjowski, jedno z najważniejszych dzieł w literaturze polskiej, została zekranizowana – powstał film fabularny oraz serial telewizyjny w reżyserii Jerzego Hoffmana.